بهداشت روان و سلامت

   تا چندين سال قبل مواد مخدر رايج در جامعه موادي مانند: حشيش،‌ترياك، شيره، هروئين و …. بوده اما هم‌اكنون مواد مخدر ساخت بشر به عنوان پديده‌اي نو رايج گرديده‌اند. يك نوع از اين مواد اكستاسي يا x مي‌باشد.

   اكستاسي يكي از مواد اعتيادآور رايج در ميان بعضي جوانان امروزي است. بر اساس آمارهاي تخميني 8/2 ميليون جوان در سراسر دنيا حداقل يك بار در طول عمر خود از اين ماده استفاده كرده‌اند و عده‌اي از آنها، مصرف اين ماده را ادامه مي‌دهند.

شكلها و نامهاي اكستاسي:

   اين ماده مخدر روان‌گردان، بسيار خطرناك بوده و به شكلها ي مختلف تزريقي، قرص، ژل، برچسب و نوشيدني موجود مي‌باشد. اكستاسي معمولاً‌به شكل قرص‌هاي رنگي است كه روي اين قرص‌ها شكلهايي مانند قلب، پروانه، ستاره، حروف لاتين و …… حك شده است و در بسته‌بندي‌هاي مختلفي از جمله بسته‌هايي به اشكال كارتوني، مثل ميكي‌موس، پوكمان و…… ارائه مي‌شوند.

   اين قرص‌ها در بين مصرف كنندگان با نام‌هاي مختلفي مثل قرص X   ، قرص عشق، قرص نشئه، بمب شادي، داروي هم‌‌آغوشي، سوپرمن، مرسدس، استار، جت و …… شناخته مي‌شوند.

ميهماني‌هاي ايكس (x  پارتي)

   اكستاسي يا داروي طراح در ميهماني‌هايي به نام ميهماني‌هاي ايكس يا ريو      (Rave) مصرف مي‌شود.

   اكستاسي ميل به خوردن و خوابيدن را مهار مي‌كند و در نتيجه مصرف كنندگان مي‌توانند بدون نياز و در نتيجه مصرف‌كنندگان مي‌توانند بدون نياز به خوردن و خوابيدن در ميهماني‌هاي چندروزه شركت كنند. همه شركت كنندگان اين مجالس اكستاسي مصرف نمي‌كنند ولي همه آنها شاهد مصرف اين مواد مخدر خواهند بود، بنابراين هر فردي  كه در ميهماني ايكس شركت مي‌كند در معرض خطر استفاده از اكستاسي قرار ميگيرد.

   در اين مجالس به علت هيجان بيش از حد و نداشتن كنترل رفتار، روابط جنسي بدون محافظت صورت مي‌گيرد و در نتيجه ممكن است شخص به بيمارهايي مثل ايدز و هپاتيت    (B   و C ) مبتلا گردد.

دلايل مصرف اكستاسي:

   هر فردي ممكن است به دلايل مختلفي داروهاي به اصطلاح نشاط‌اور و يا قرص‌هاي اكستاسي را امتحان كند.

• بسياري از جوانان تحت تاثير سخنان دوستان خود، در مورد ايجاد احساسات هيجان‌انگيز كاذب و از بين رفتن مهارهاي اخلاقي، از اين ماده استفاده مي‌كنند.

• مشكلات خارج ا ز توان فرد، مشوقي نيرومند براي مصرف چنين موادي است. بعضي افراد براي رهايي از آلام ناشي از صدمات روحي يا مشكلات جسمي به اين داروها پناه مي‌آورند.

• فرار از افسردگي، رسيدن به آرامش، داشتن لحظاتي شادتر و ايجاد تنوع در روند يكنواخت و مايوس كننده زندگي از ديگر دلايل روي آوردن جوانان به اين قبيل مواد است.

توجه كنيد:

   علت مصرف اين داروها هر چه باشد، راه‌حل موقتي براي فرار از مشكلات است و پس از محو آثار مصرف آنها، مشكلات و احساسات ناخواسته، به شكلي شديدتر و سخت‌تر از حالت اوليه، درك مي‌شوند و به مرور فرد به مقدار بيشتري از اين داروها براي تحمل مشكلات جديد خود، نياز خواهد داشت و ميزان مصرف دارو را افزايش مي‌يابد.

• يكي ديگر از علل افزايش مصرف اين دارو تبليغات غلط در مورد آن است. مبلغان و فروشندگان اين دارو مي‌گويند كه: آثار مضر اين دارو از آثار الكل و تنباكو بيشتر نيست، اين قرص‌ها بي‌خطر بوده، فرد را آرام و با نشاط كرده و درك شخص را بالا مي‌برد.

بايستي توجه شود كه آنها براي فروش و توزيع اين مواد، از اين توجيه‌ها استفاده مي‌كنند.

حالات فرد پس از مصرف اكستاسي:

   15 تا 20 دقيقه بعد از مصرف قرصهاي اكستاسي آثار سوء قرصها مشاهده مي‌شود.

• اكستاسي يك داروي توهم‌زا بوده و بر مغز اثر گذاشته و باعث تاثير بر تفكر، خلق و خو و حافظه مي‌گردد. پس از مصرف شخص نمي‌تواند موقعيت خود را درك كند و دچار توهم مي‌شود.

يك مصرف كننده اكستاسي مي‌گفت: در يك ميهماني ايكس، مردي كه به مقدار زياد و به طور مداوم اكستاسي مصرف مي‌كرد، خود را پرتقال مي‌دانست و يكي از مصرف كنندگان فكر مي‌كرد كه مگس است و به دفعات سرش را به شيشه پنجره مي‌كوبيد.

• مصرف كنندگان اين قرص‌ها موقعيت خود را از نظر فضا، مكان و زمان نمي‌توانند به درستي تشخيص دهند. طبق گزارشات و به عنوان نمونه: چندين مورد اشخاص مصرف كننده، از پنجره طبقات بالايي آپارتمان بي‌اختيار به بيرون آمده و سقوط كرده‌اند. و يا جواني كه اكستاسي مصرف كرده بود در حاليكه ماشين با سرعت زياد در اتوبان در حال حركت بود در ماشين را باز كرده و از ماشين بيرون آمد.

عوارض مصرف اكستاسي:

• مصرف اين قرص‌ها باعث افسردگي، گيجي، اضطراب بيش از حد سوء‌ظن و بدبيني، جنون گذرا و ….. مي‌شود.

•  اقدام به خودكشي و خودزني پس از مصرف اين قرص‌ها نيز گزارش شده است.

• مصرف اكستاسي همچنين باعث تغييرات فشارخون، افزايش ضربان قلب، اتساع مردمك، لرز، تهوع و استفراغ، نارسايي كليه‌ها و …. مي‌گردد.

• مصرف اين قرص‌ها در بعضي موارد سبب مسموميت، تشنج، اغما و مرگ خواهد شد.

نكته قابل توجه اين است كه: پس از فقط يكبار مصرف اكستاسي آثار مخرب اين قرص بر مغز تا 7 سال پس از اين مصرف، در عكس‌هاي گرفته شده از مغز،‌ مشاهده مي‌شود.

كلام آخر:

   بسياري از افراد به اشتباه تصور مي‌كنند كه با مصرف قرص‌هاي اكستاسي «شادتر مي‌شوند» و بهتر فعاليت مي‌كنند، اين فقط يك باور غلط است، اين مواد دير يا زود جسم و روان را نابود مي‌سازند.

   فشارهاي زندگي ممكن است انسان را تحت  تاثير قرار دهند اما راه‌حل‌هايي وجود دارند:

ورزش،‌رژيم غذايي مناسب، پياده‌روي همراه با مشاهده طبيعت سبب احساس رضايت و آرامش مي‌شود.

صحبت با يك فرد قابل اعتماد در مورد مشكلات مي‌تواند كمك كننده باشد.

و از همه مهمتر راز و نياز با خالق هستي و طلب كمك و راهنمايي از او باعث آرامش و تسلي دلها مي‌گردد.

جوانان اميدهاي آينده‌اند. والدين بايد با فرزندان خود صحبت كنند و وقت بيشتري را به آنها اختصاص دهند.

بنابراين :

• به مشكلات جوانان گوش دهيد، آرزوهايشان را بشنويد.

• از تلاشهاي آنها در جهت كارهاي مثبت هرچند بدون نتيجه باشد تعريف كنيد.

• توانايي آنها را تمجيد و روحيه‌شان را تقويت نماييد.

• با آنها در مورد داروهاي خطرناك و عوارض آنها صحبت كنيد.

• آنها را به نيايش و ذكر خدا تشويق نماييد.

و

مطمئن باشيد شما مي‌توانيد زندگي فرزند خود را نجات دهيد.

تهيه کنندگان: نغمه قرباني/ دکتر محمد حسين شريفي/ دکتر علي محمد قره چاهي

با همکاري: دکتر مجتبي نقشواريان

دانشگاه علوم پزشکي و خدمات  بهداشتي درماني استان فارس - حوزه معاونت بهداشتي

واحد بهداشت روان مرکز بهداشت استان

بازگشت به فهرست

---

                                 مواد مخدر جديد در ايران
                                          اكستسي
   تا چند سال پيش مواد مخدر در ايران شامل چند نام آشنا مانند حشيش، شيره، ترياك و هرويين بود. اما هم اكنون نام‌هاي ديگري به گوش مي‌رسد و هر روز اين آواز بيشتر مي‌شود و اين نام اكستسي يا اكستيزي يا x است.
   اين ماده مخدر روان گردان بسيار خطرناك يكي از مشتقات آمفتامين است و نام شيميايي آن 3و4 ميتلين دوكسي-ان- متيل آمفتامين (MDMA ) مي‌باشد.
   چون اكستسي به شيوه شيميايي و تغيير در ساختمان مولكول آمفتامين در آزمايشگاههاي غيرقانوني ساخته مي‌شود لذا ميزان خالص بودن آن از يك آزمايشگاه به آزمايشگاه ديگر بسيار تفاوت دارد. البته تركيباتي شامل متادون l.s.d و كتامين نيزبه عنواناكستيزي به صورت دست ساز در بازار موجود است كه بسيار خطرناك است.
   واژه اكستسي را در فرهنگ ايراني به (وجد)، (نشاط) و از خود بيخود شدن معني نموده‌اند، ولي نام‌هاي خياباني زيادي از جمله بمب شادي، بمب هيجان، آدم، داروي عشق، داروي هم آغوشي، شابو، فراري، ميتسوبيشي، ورساژمك دونالد، هاگ، سوپرمن، مرسدس بنز، استار، رد، سوبيتي، جت، دكتر هافمن و آي تو و غيره دارد.
   اكستسي معمولاً به شكل قرص‌هاي رنگي است كه روي اين قرص‌ها شكل‌هايي مانند قلب، ضربدر، پروانه، ستاره و حروف لاتين و… نوشته شده است. و در بسته بندي‌هايي به شكل‌هاي كارتوني مانند ميكي موس و يوكمان ارايه مي‌شود.
   اشكال تزريقي، برچسبي، ژل و نوشيدني آن نيز گزارش شده است. اكستسي معمولاً در مجالس رقص، پارتي‌هاي شبانه مختلف مصرف مي‌شود به اين مجالس (اكس پارتي) يا (ريو) مي‌گويند.
   در اين مجالس به علت هيجان بيش از حد و نداشتن كنترل رفتار، روابط جنسي بدون محافظت صورت مي‌گيرد و هم اكنون يكي از علت‌هاي مهم بروز شيوع بيماري‌هايي مانند هپاتيت و ايدز در بسياري از كشور‌هاي شركت در همين مجالس و مصرف اكستسي است. عوارض مصرف: اكستسي 20 دقيقه (اگر معده خالي باشد 15 رقيقه) پس از مصرف به مغز مي‌رسد و اثر آن بين 4 تا 6 ساعت ادامه دارد.
   اكستسي بر شناخت (تفكر) خلق و حافظه اثر مي‌گذارد و مي‌تواند باعث و توهم‌ها گردد. در بعضي از موارد فرد مصرف كننده دچار بيماري‌هاي رواني غيرقابل برگشت شده و حتي آثار مخرب مصرف اكستسي تا 7سال پس از يك بار مصرف در اسكن‌هاي انجام شده مغز مشاهده مي‌شود و گزارش‌هايي نيز در مورد اقدام به خودكشي و خودزني پس از مصرف اكستسي رسيده است. فرد مصرف كننده دچار هيجان بيش از حد شده و مي‌تواند ساعات متوالي به رقص و پايكوبي بپردازد. اما پس از مدتي دچار تجربيات و آثار مخرب و ناخوشايندي مانند:بي قراري، رفتار آشفته و پريشان، افزايش دماي بدن، افزايش ضربان قلب، گرفتگي فك و عضلات، خشك شدن دهان تشنگي و غيره مي‌شود. از ميان عوارض يادشده افزايش دماي بدن باعث آثار مرگبار مي‌گردد. چون از يك سو باعث افزايش فشارخون، بي نظمي در ضربان قلب كاهش نمك و آب بدن و نارسايي كليه مي‌شود و از سوي ديگر اگر حرارت بدن بيش از حد افزايش يابد آسيب جدي به مغز وارد ساخته و مي‌تواند موجب مرگ فرد شود. ولي مهمترين و پايدارترين عارضه اكستسي اختلال دايم در تفكر و تصميم‌گيري صحيح مي‌باشد.
   عوارض و نشانه‌هاي مصرف طولاني مدت:
1- نداشتن هدف در زندگي و پوچ‌گرايي
2- رفتار پرخاشگرانه و بي پروا
3- قفل شدن فك‌ها
4- ساييدن دندان‌ها به هم
5- خيره شدن به يك نقطه
6- بي علاقگي به مسايل روزمره تحصيل ورزش و غيره
7- انتخاب دوستان جديد و رها كردن دوستان پيشين
   شيوه تشخيص:
   براي تشخيص از آزمايش ادار و موي سر استفاده مي‌شود.
   درمان:
   چون اثرات اكستسي به صورت تحليل و نابودي سلولها ي مغزي است و اين اثرات غير قابل بازگشت است متاسفانه اعتياد به اكستسي درمان ندارد.
   به علاوه اينكه بسياري از افراد به علت مشكلات رواني حاصل اكستسي لازم است به شكل طولاني مدت درمان شوند.
 

شرکت خدمات پيشگيری و درمان حيات بخش

بازگشت به فهرست

---

                                                    اكستاسي Ecstacy

   اکستاسي در قالب قرصهای شادی بخش به طاعون خفته عصر ما بدل شده است
آيا تا بحال نام اكستاسي را شنيده‌ايد؟
   اين احتمال وجود دارد كه در بين دوستان شما كساني باشندكه نه تنها اسم اين ماده را شنيده‌اند بلكه آن را مصرف كرده باشند.
اكستاسي چيست؟
   اين دارو يكي از مشتقات آمفتامين است كه به نامهاي اكستاسي اكستازي X (اكس) XTC معروف است در ايران اين دارو به نام قرص شادي بخش شناخته شده است و در انگلستان به داروي عشق شهرت دارد اين دارو در سال 1914 در آلمان و بعنوان كم كننده اشتها مورد استفاده قرار گرفت ولي به علت اثرات سوء آن به سرعت از رده خارج شد.
اشكال رايج دارويي اكستاسي:
   اين دارو در امريكا به صورت قرصهاي خوراكي آدامسهاي جويديني كپسول و مواد تدخيني و تزريقي موجود است. قيمت هر قرص بين 10 تا 30 دلار است. در ايران اين قرص بين 4 تا 20 هزار تومان (بطور متوسط 10 هزار تومان) خريدو فروش مي‌شود كه با ماركهاي مرسدس‌ بنز ميتسوبيشي $ ko صليب و .... در بازار عرضه مي‌شود.
   به علت توليد راحت‌ و آسان اين دارو در حال حاضر امكان ساخت آن در آزمايشگاههاي غير قانوني و زيرپله‌اي داخلي نيز وجود دارد كه البته با توجه به تركيب نمودن مواد اضافي غير استاندارد مصرف ظاهر مي‌شود و حدود 2 تا 3 ساعت در بدن باقي بماند
نحوه اثر در مغز:
   موادي در مغز به نام سروتونين وجود دارند كه اثر آن در افزايش خلق در انسان است.
   با مصرف اين داروها مواد مذكور در سيستم اعصاب و مغز آزاد شده باعث تحريك اين سيستم مي‌شود. وجود اين دارو سيستم مغز و اعصاب باعث تخريب سلولهاي مغزي در درازمدت مي‌گردد و همانطور كه مي‌دانيد. سلولهاي مغزي و اعصاب در بدن از جمله سلولهايي هستند كه در صورت صدمه و تخريب برخلاف سلولهاي پوست كبد استخوان و .... مجدداٌ بازسازي نمي‌شوند.
عوارض پس از مصرف اكستاسي:
   اثراتي كه غالباٌ فروشندگان اين مواد براي بازارگرمي و اغواي مشتريان آن را ذكر مي‌كنند به شرح ذيل است:
1- افزايش احساس خوب بودن
2- ايجاد انرژي زياد در فرد
3- احساس تمايل و تعلق و محبت به ديگران
4- احساس سرخوشي
5- دست و دلبازي
6- احساس تجربيات و حالات بي‌پروائي در روابط جنسي
« اين مواد به علت افزايش انرژي در مصرف كنندگان موجب تمايل آنها به فعاليت شديد و گاهاٌ‌ جنون آْميز و همچنين رقصهاي طولاني مي‌شوند»